بررسی 20 مورد از مهم ترین اصطلاحات بورس

بورس، واژه‌ای آشنا اما پر رمز و راز است که در دل خود جهانی از اعداد، نمودارها، پیش‌بینی‌ها و تصمیمات سرنوشت‌ ساز را جای داده است. ورود به این دنیا، تنها محدود به خرید و فروش سهام یا نوسان‌گیری لحظه‌ای نیست؛ بلکه پلی است میان علم اقتصاد، روان‌شناسی بازار، و آینده‌نگری است. بسیاری از مردم، با شنیدن واژه بورس، تنها به سود یا زیان آنی فکر می‌کنند، اما در واقع اصطلاحات بورس جریانی عمیق‌تر از آنچه در ظاهر دیده می‌شود را در خود دارد. در واقع بازاری زنده و پویا است که میلیون‌ها نفر در آن مشارکت دارند و هر حرکت کوچک در آن می‌تواند بازتابی بزرگ در اقتصاد یک کشور داشته باشد.

مهم ترین اصطلاحات بورس

قبل از آنکه کسی وارد بازار سرمایه شود، ضروری است با ااصطلاحات بورس آشنایی پیدا کند. این اصطلاحات مانند الفبای این بازار هستند و بدون دانستن آن‌ها، تحلیل و تصمیم‌گیری در معاملات بسیار دشوار خواهد بود. در واقع، فهم دقیق واژه‌ها می‌تواند مرز میان یک سرمایه‌گذاری موفق و یک تصمیم اشتباه را مشخص کند. دانستن این مفاهیم به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا وضعیت بازار را بهتر تحلیل کرده، روند قیمت‌ها را پیش‌بینی کند.

نماد بورسی

هر شرکت پذیرفته‌ شده در بورس با یک شناسه‌ی خاص به نام «نماد» معرفی می‌شود. این نماد معمولاً ترکیبی از بخشی از نام شرکت و حوزه‌ی فعالیت آن است. برای مثال، نماد فملی مربوط به شرکت ملی صنایع مس ایران است. شناخت نمادها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا سریع‌تر به اطلاعات شرکت‌ها دسترسی داشته باشند. بدون آشنایی با نمادها، رصد کردن اخبار و قیمت‌ها عملاً ممکن نیست.

عرضه اولیه (IPO)

عرضه اولیه به معنای اولین بار ورود سهام یک شرکت به بازار بورس است. در این مرحله، سهام شرکت برای اولین‌بار به عموم مردم فروخته می‌شود. معمولاً این سهام با قیمتی جذاب ارائه می‌گردد تا توجه سرمایه‌گذاران را جلب کند. عرضه‌های اولیه اغلب با استقبال بالایی همراه هستند. زیرا اغلب بازدهی مناسبی در روزهای ابتدایی دارند.

شاخص کل بورس

شاخص کل، نمایانگر وضعیت کلی بازار بورس است و روند صعودی یا نزولی آن را نشان می‌دهد. این شاخص بر اساس ارزش بازار شرکت‌ها و میزان تغییرات قیمتی آن‌ها محاسبه می‌شود. افزایش شاخص به‌معنای رشد بازار و کاهش آن نشانه افت عمومی قیمت‌هاست. سرمایه‌گذاران برای تحلیل کلی بازار، به این شاخص توجه ویژه‌ای دارند. شاخص کل یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس است.

شاخص هم‌ وزن

برخلاف شاخص کل که وزن شرکت‌های بزرگ را بیشتر در نظر می‌گیرد، شاخص هم‌وزن تأثیر مساوی برای همه شرکت‌ها قائل است. این شاخص به تحلیل‌گران نشان می‌دهد که آیا رشد یا افت بازار به طور یکنواخت بین شرکت‌ها رخ داده یا خیر. اگر شاخص کل بالا برود اما شاخص هم‌وزن ثابت بماند، نشان می‌دهد فقط شرکت‌های بزرگ رشد کرده‌اند. این ابزار در تشخیص روند واقعی بازار بسیار مؤثر است. به‌همین دلیل، مقایسه هم‌زمان دو شاخص اهمیت دارد.

صف خرید و صف فروش

صف خرید زمانی تشکیل می‌شود که تقاضا برای یک سهم بیشتر از عرضه آن باشد و هیچ فروشنده‌ای در قیمت جاری حاضر به فروش نباشد. در مقابل، صف فروش زمانی ایجاد می‌شود که تعداد زیادی قصد فروش دارند اما خریداری در قیمت فعلی وجود ندارد. این صف‌ها نشان‌دهنده‌ی وضعیت احساسی بازار نسبت به یک سهم هستند. گاهی تشکیل صف‌ها دلایل بنیادی دارد و گاهی حاصل هیجانات کوتاه‌مدت است. شناخت این مفهوم برای زمان‌بندی خرید و فروش مهم است.

p/e(نسبت قیمت به درآمد)

نشان می‌دهد که قیمت فعلی سهام چند برابر سود هر سهم است. این نسبت از تقسیم قیمت سهم بر سود سالانه آن به دست می‌آید. بالا بودن p/e می‌تواند نشان‌دهنده خوش‌بینی بازار به آینده شرکت باشد. در عین حال، پایین بودن آن ممکن است حاکی از ارزندگی سهم یا مشکلات احتمالی شرکت باشد. این نسبت یکی از ابزارهای کلیدی برای تحلیل بنیادی شرکت‌ها است.

مجمع عمومی

مجمع عمومی جلسه‌ای رسمی است که بین سهام‌داران و مدیران شرکت برگزار می‌شود. در این جلسات در مورد موضوعاتی مانند تقسیم سود، انتخاب هیئت‌مدیره یا افزایش سرمایه تصمیم‌گیری می‌شود. حضور در مجمع به سهام‌داران این امکان را می‌دهد تا در تصمیمات شرکت مشارکت کنند. تاریخ و دستور جلسه از قبل اعلام می‌شود. اطلاع از زمان مجمع می‌تواند برای سهام‌دار سودآور باشد.

سود تقسیمی(DPS)

سود تقسیمی یا DPS بخشی از سود خالص شرکت است که به صورت نقدی بین سهام‌داران توزیع می‌شود. این سود معمولاً پس از برگزاری مجمع عمومی و تأیید تصمیم هیئت‌مدیره به حساب سهام‌داران واریز می‌شود. برخی شرکت‌ها تمایل دارند بیشتر سود خود را تقسیم کنند، در حالی که برخی دیگر آن را برای سرمایه‌گذاری مجدد حفظ می‌کنند. میزان DPS نشان‌دهنده سیاست سوددهی شرکت است. دریافت DPS برای سرمایه‌گذاران بلندمدت اهمیت زیادی دارد.

افزایش سرمایه

در اصطلاحات بورس افزایش سرمایه یکی از راه‌هایی است که شرکت‌ها برای تأمین منابع مالی بیشتر استفاده می‌کنند. این فرآیند می‌تواند از محل آورده نقدی سهام‌داران، سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها انجام شود. پس از افزایش سرمایه، تعداد سهام شرکت بیشتر می‌شود اما ارزش اسمی هر سهم ثابت می‌ماند. این عمل ممکن است باعث کاهش قیمت سهام در کوتاه‌مدت شود. اطلاع از نوع افزایش سرمایه برای سرمایه‌گذار حیاتی است.

بازار اول و بازار دوم

بورس تهران از نظر درجه اعتبار و شرایط پذیرش به دو بازار اول و دوم تقسیم شده است. شرکت‌های با وضعیت مالی و شفافیت بهتر در بازار اول و شرکت‌های با شرایط ضعیف‌تر در بازار دوم قرار دارند. بازار اول خود به دو تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شود. دانستن محل درج نماد یک شرکت می‌تواند اطلاعاتی درباره کیفیت آن به سرمایه‌گذار بدهد. انتخاب سهم از بازار مناسب، بخشی از استراتژی سرمایه‌گذاری هوشمندانه است.

دامنه نوسان

دامنه نوسان، محدودیتی است که برای تغییرات روزانه قیمت سهام اعمال می‌شود. به‌طور مثال اگر دامنه نوسان5٪ باشد، قیمت سهم در یک روز تنها می‌تواند 5٪ بالا یا پایین برود. این ابزار برای جلوگیری از نوسانات شدید و هیجانات مخرب در بازار طراحی شده است. در برخی شرایط خاص، این دامنه ممکن است تغییر کند یا حذف شود. توجه به اصطلاحات بورس در دامنه نوسان برای تشخیص زمان مناسب خرید و فروش مهم است.

حجم مبنا

حجم مبنا حداقل تعداد سهامی است که باید معامله شود تا قیمت پایانی سهم تغییر کند. اگر معاملات کمتر از این عدد باشد، قیمت پایانی سهم با تأخیر اصلاح می‌شود. هدف از این قانون، جلوگیری از تغییر قیمت سهم با معاملات کم‌حجم و غیرواقعی است. حجم مبنا برای هر نماد به صورت روزانه توسط بورس اعلام می‌شود. آگاهی از آن برای تحلیل تکنیکال ضروری است.

قیمت پایانی

قیمت پایانی، قیمتی است که در پایان روز معاملاتی برای هر سهم ثبت می‌شود. این قیمت بر اساس میانگین وزنی معاملات و با در نظر گرفتن حجم مبنا تعیین می‌شود. قیمت پایانی مبنای محاسبه نوسان فردای بازار است. با آن‌که قیمت آخرین معامله هم گزارش می‌شود، قیمت پایانی از اهمیت بیشتری برخوردار است. تحلیل‌گران معمولاً با آن به پیش‌بینی روند سهم می‌پردازند.

کارگزاری بورس

کارگزاری نهادی است که به عنوان واسطه بین خریدار و فروشنده در بورس عمل می‌کند. افراد برای خرید و فروش سهام باید از طریق کارگزاری‌ها اقدام کنند. کارگزاری‌ها خدماتی مانند مشاوره، تحلیل و آموزش نیز ارائه می‌دهند. انتخاب کارگزاری معتبر با خدمات خوب برای موفقیت در معاملات مهم است. هر سرمایه‌گذار باید حساب معاملاتی خود را در یک کارگزاری فعال کند.

تحلیل بنیادی

در اصطلاحات بورس تحلیل بنیادی به بررسی صورت‌های مالی، عملکرد شرکت، مدیریت، صنعت و چشم‌انداز اقتصادی برای تعیین ارزش واقعی سهام می‌پردازد. این روش به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا سهام ارزنده را شناسایی کند. برخلاف تحلیل تکنیکال که به نمودارها متکی است، تحلیل بنیادی به اطلاعات مالی توجه دارد. ابزارهایی مثل p/e، سودآوری و دارایی‌ها در این روش اهمیت دارند. این تحلیل برای سرمایه‌گذاری بلندمدت کاربرد بیشتری دارد.

تحلیل تکنیکال

در اصطلاحات بورس تحلیل تکنیکال، رفتار قیمت سهم در گذشته بررسی می‌شود تا روندهای آینده پیش‌بینی شود. این روش به ابزارهایی مانند نمودارها، اندیکاتورها و الگوهای قیمتی وابسته است. تحلیل‌گران تکنیکال معتقدند که همه اطلاعات در قیمت نهفته است. این روش برای معاملات کوتاه‌مدت و نوسان‌گیری کاربرد فراوانی دارد. ترکیب آن با تحلیل بنیادی می‌تواند تصمیمات بهتری به همراه داشته باشد.

پرتفو (سبد سهام)

پرتفو به مجموعه‌ای از سهام یا اوراق بهاداری گفته می‌شود که یک سرمایه‌گذار در اختیار دارد. هدف از تشکیل پرتفو، کاهش ریسک از طریق تنوع‌بخشی است. سرمایه‌گذاری در چند صنعت یا شرکت مختلف، باعث تعادل سود و زیان می‌شود. داشتن پرتفو متنوع نشانه مدیریت صحیح سرمایه است. سرمایه‌گذاران باید به‌طور دوره‌ای پرتفو خود را بررسی و به‌روزرسانی کنند.

نقد شوندگی

نقدشوندگی یعنی قابلیت تبدیل سریع دارایی به پول نقد بدون کاهش ارزش آن. در بورس، سهمی که نقدشوندگی بالایی دارد، راحت‌تر و سریع‌تر قابل خرید و فروش است. این ویژگی باعث کاهش ریسک در معاملات می‌شود. حجم معاملات بالا و تعداد زیاد خریداران و فروشندگان، نشان‌دهنده نقدشوندگی خوب یک سهم است. انتخاب سهم‌هایی با نقدشوندگی مناسب اهمیت زیادی دارد.

حقوقی و حقیقی

در بورس، اشخاص حقیقی همان سرمایه‌گذاران معمولی(افراد) هستند و اشخاص حقوقی شرکت‌ها یا نهادهای بزرگ مثل بانک‌ها و صندوق‌ها هستند. رفتار این دو گروه تأثیر زیادی بر روند بازار دارد. خرید یا فروش گسترده‌ی حقوقی‌ها معمولاً سیگنال‌های خاصی برای تحلیل‌گران ایجاد می‌کند. در تحلیل‌ها، رفتار حقوقی‌ها معمولاً با دقت بررسی می‌شود. شناخت تفکیک این دو نوع اصطلاحات بورس سهام‌دار برای تحلیل روان‌شناسی بازار مهم است.

حد ضرر(Stop Loss)

حد ضرر به قیمتی گفته می‌شود که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد در صورت رسیدن به آن، سهم را بفروشد تا جلوی زیان بیشتر را بگیرد. تعیین حد ضرر یکی از اصول مدیریت ریسک است. نداشتن حد ضرر می‌تواند باعث زیان‌های سنگین در روندهای نزولی شود. تعیین دقیق آن باید بر اساس تحلیل منطقی صورت گیرد. رعایت این اصل، سرمایه‌گذار را از تصمیمات هیجانی دور نگه می‌دارد.

سخن پایانی

پیش از ورود به بازار سرمایه، آشنایی با اصطلاحات بورس بسیار حیاتی است؛ زیرا این مفاهیم پایه‌ای، زبان مشترک معامله‌گران به شمار می‌روند و شناخت دقیق آن‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تصمیم‌های سنجیده‌تری بگیرند. از جمله این مفاهیم می‌توان به نماد بورسی، عرضه اولیه، شاخص کل، شاخص هم‌وزن و صف خرید و فروش اشاره کرد که هر یک نقش مهمی در تحلیل و جهت‌گیری بازار دارند. همچنین مفاهیمی چون نسبت P/E، مجمع عمومی، سود تقسیمی و افزایش سرمایه، اطلاعات کلیدی درباره عملکرد شرکت‌ها و سیاست‌های مالی‌شان را در اختیار ما قرار می‌دهد.

در ادامه، آشنایی با مفاهیمی مانند بازار اول و دوم، دامنه نوسان، حجم مبنا، قیمت پایانی، کارگزاری‌ها، تحلیل بنیادی و تکنیکال، پرتفو، نقدشوندگی، حقوقی و حقیقی و حد ضرر، برای موفقیت در سرمایه‌گذاری ضروری است. این مجموعه از اصطلاحات بورس، مانند ابزارهای ناوبری در دریای پرنوسان بازار عمل می‌کنند و مسیر تصمیم‌گیری هوشمندانه را برای سرمایه‌گذاران روشن می‌سازند.